De elektriciteitsmarkt gaat flink groeien in de komende jaren. Het energieverbruik moet juist dalen. Omdat we van fossiele brandstoffen af moeten en daar veel verliezen mee gepaard gaan, is er al flink wat te besparen met de elektrificatie van processen. Het meest sprekende voorbeeld is de elektrische auto die veel zuiniger is dan de traditionele brandstof auto. In dit artikel laten we enkele scenario’s voorbijkomen die laten zien wat de impact is van de voorziene groei van elektriciteit in Nederland. En hoe groot het gat nog is voor volledige verduurzaming van onze samenleving. 

Het verschil tussen energie en elektriciteit

Voor dit artikel is het belangrijk om de eenheden goed te hebben en vooral even duidelijk te maken wat het verschil is tussen elektriciteit (ook wel stroom genoemd) en energie.

Elektriciteit zijn bewegende elektronen. Dat zijn kleine deeltjes die deel uitmaken van een atoom. Elk elektron heeft een kleine elektrische lading. Als elektronen zich verplaatsen, komt er energie vrij. Elektriciteit is dus een vorm van energie.

De energievraag bestaat uit vele soorten. Dat kan zijn kinetische, warmte, potentialen, chemische en elektrische energie.

Het elektriciteitsverbruik is dus onderdeel van het totale energieverbruik. Waarbij door elektrificatie het percentage elektriciteit steeds hoger moet gaan worden ten opzichte van de energievraag. In 2021 was elektriciteit 17% van de energievraag van Nederland.

Snelle groei van de elektriciteitsmarkt in Nederland

In alle scenario’s is het duidelijk: de vraag naar elektriciteit zal flink stijgen. Dit geeft echter forse uitdagingen, want dat is een samenspel tussen stijgend aanbod, een krachtiger stroomnet en hogere elektriciteitsvraag. En dat terwijl het elektriciteitsnet altijd in evenwicht moet blijven om te werken. Door de onvoorziene snelle groei van zonne-energie in de afgelopen jaren, op vooral plekken waar weinig afname van stroom is, loopt het huidige stroomnet tegen de limieten aan.

Echter is het duidelijk dat de toekomst zoveel mogelijk elektrisch zal zijn. En dus die energietransitie vooral zal bestaan uit elektrificeren van het energieverbruik en het duurzaam opwekken van die elektriciteit.

We duiken in enkele verschillende rapporten om te laten zien dat de verwachte groei van de elektriciteitsmarkt door iedereen bevestigd wordt. We starten met waar we nu staan en waar we vandaan komen, om vervolgens te duiden wat er mogelijk is en verwacht wordt in 2050.

In 2022: 120 TWh elektriciteitsverbruik in Nederland

In 2022 lag het elektriciteitsverbruik in Nederland op ongeveer 120 TWh (wereldwijd ligt het elektriciteitsverbruik op circa 22.000 TWh). Dit is al een groei van ongeveer 40 TWh ten opzichte van het verbruik in 1990. De uitsplitsing waar elektriciteit wordt gebruikt in Nederland is te zien in onderstaand figuur van het CBS.

Tussenstation: in 2030 op 182 TWh in Nederland

Tennet gaat in een rapport uit van een groei naar 182 TWh in 2030 bij de ‘hogere ambitie’. In een markt waarbij duurzame energie snel goedkoper wordt en waar meer druk staat op de politiek om te handelen is dat niet een heel gek uitgangspunt.

Bij dat ‘hogere ambitie’-scenario komt die extra opgewekte elektriciteit vooral uit zonne-energie, naast beperkte groei van zowel wind op land als wind op zee.

Tussenstation 2050: Eindverbruik op 250 TWh in Nederland

In het rapport van EBN ‘Energiesysteem op weg naar 2050’ is onderstaand figuur opgenomen. Het zijn vergezichten, maar tegelijkertijd ook doorrekeningen van wat nodig zal zijn om een energiesysteem te maken dat houdbaar is op de lange termijn.

Hierin is de groei van het elektriciteitsverbruik dus in 60 jaar opgelopen van circa 90 TWh naar ergens tussen de 230 en 290 TWh.

Energietransitie is gigantische opgave

De conclusie is helder. We moeten nog heel veel aanpassingen maken als we een duurzame toekomst tegemoet willen gaan.

Waarbij de grootste fossiele bronnen (kolen, gas en klein beetje olie) grotendeels vervangen zijn door duurzame energietechnieken. Waarbij we energie moeten gaan opslaan, direct verbruiken of omzetten in waterstof of andere synthetische brandstoffen.

Daarbij is Nederland onderdeel van het grotere Europese energiesysteem en hebben we hele dikke elektriciteitskabels nodig door heel Europa om de fluctuaties uit wind en zon Europees uit te middelen tussen de verschillende landen.

Al voelt het al als forse verandering. We staan echt nog steeds aan het begin van de grote energietransitie. Dit plaatje van Martien Visser spreekt boekdelen:

En zonne-energie speelt daarin een zeer belangrijk rol.

ps. Met zulke getallen: altijd goed om even dit rijtje ook in overzicht te hebben:

1 TWh

1.000 GWh

1.000.000 MWh

1.000.000.000 kWh

1.000.000.000.000 Wh