De zonne-energiemarkt beweegt alle kanten op. Zonne-energieprojectontwikkelaars hebben te maken met stijgende rente, dalende zonnepanelen prijzen, stijgende stroomprijzen, vraaguitval bij installateurs, netcongestie problematiek en daarbij kijkt men steeds meer naar energieopslag. Dit laatste om de netcongestie problemen te ondervangen of simpelweg als losstaande businesscase. Echter is de adoptie van energieopslagsystemen wel afhankelijk van politieke keuzes met betrekking tot de hoogte van de energiebelasting en transporttarieven. Wij maken een rondje langs de velden en duiden de laatste ontwikkelingen in de zonne-energiemarkt.
Als je door het FD bladert lees je veel alarmerende berichten over duurzame energie en daarmee ook zonne-energie. Zo meldt Netbeheer Nederland dat er heel veel netcongestie is in het land en er dus geen nieuwe invoeding mogelijk is. Stijgende rentes zorgen voor een businesscase van zonne-energieprojecten die niet (altijd) meer uit kan. Er zijn veel uitdagingen voor nieuwe zonne-energieprojecten.
Kapitaalmarktrente heeft grote impact op projectfinanciering zonne-energie
Zonne-energie is de meest kapitaalintensieve energietechniek. Daarmee wordt bedoeld dat de eenmalige investering om het project te starten hoog liggen ten opzichte van de operationele kosten van het project (of in jargon: de CAPEX is hoog ten opzichte van de OPEX). De hoogte van de rente bepaalt dus grotendeels de operationele kosten.
De stijgende rentekosten zorgen voor twee negatieve zaken: (1) Het maximale financieringsbedrag dat financiers willen verstrekken valt vaak lager uit, dus moet er meer eigen vermogen worden ingebracht door de projectontwikkelaar. (2) De businesscase verslechtert, met deze stijgende kosten verdient men onderaan de streep minder. Deze beide factoren zetten een rem op nieuwe zonne-energieprojecten, waar dat in een periode met dalende kapitaalsmarktrentes natuurlijk precies andersom was.
(tekst loopt door onder grafiek)
Oude SDE-beschikkingen teruggegeven
Veel zonne-energieprojecten met oude SDE-beschikkingen kunnen bij de huidige rentes moeilijk tot een positieve businesscase komen. De wereld is veranderd maar de verkregen subsidie is nog gebaseerd op oude waarden en lang niet altijd afdoende om tot een investering te komen voor het opwekken van meer zonne-energie.
Dalende prijzen voor zonne-energiesystemen
Tegelijkertijd zijn er ook factoren die positief opwegen tegen deze stijgende rentekosten. De prijzen voor zonnepanelen dalen hard en installateurs zien de werkvoorraad achteruitlopen en zullen scherper offreren waar mogelijk. Door de combinatie van dalende prijzen van zonnepanelen, de dalende kosten van zeetransport voor containers (kosten voor containervervoer van Shanghai naar Rotterdam is met 77% gedaald in een jaar), en installateurs die opdrachten willen winnen daalt de EPC-prijs voor het PV-systeem fors ten opzichte van het jaar 2022 waar de prijs juist extreem was gestegen.
(tekst loopt door onder grafieken)
Twijfel over terugverdientijd ongegrond
In de markt is te horen dat er twijfels zijn over de investeringszekerheid. Dit komt terug in verschillende regelingen en veranderingen in de markt: De huidige salderingsregeling zal zeer waarschijnlijk aangepast gaan worden, de mogelijk extra heffingen zoals de ‘opslag vaste terugleveringskosten’ door vandebron worden ingevoerd en het komt steeds vaker voor dat er negatieve energieprijzen zijn precies op het moment dat de zonnepanelen het meeste stroom opleveren. Echter stijgen de elektriciteitsprijzen in de afgelopen maand weer flink. Blijft de businesscase van een zonne-energieproject overeind met deze omstandigheden? Ja.
Maatregelen om investeringszekerheid te bevestigen
Rob Jetten, demissionair minister van Klimaat en Energie, krijgt ook bovenstaande signalen en hij wil blijven zorgdragen voor een goede terugverdientijd van de investering in zonnepanelen. Zoals Solarmagazine schrijft:
"Bovendien stelt Jetten[ …] het belangrijk te vinden dat investeren in zonnepanelen de komende jaren aantrekkelijk blijft. [...]Mochten er zich ontwikkelingen voordoen waardoor onverhoopt langere terugverdientijden leiden tot een stagnatie van de toename van zonnepanelen, dan is er de mogelijkheid om een hogere minimumvergoeding vast te stellen of het afbouwpad aan te passen.’’
Wat brengt SDE++ 2024
Een goede mogelijkheid om dat te laten zien is de eerstvolgende SDE++ ronde in 2024. Met al deze wisselende factoren voor de businesscase heeft de PBL een uitdagende taak om te adviseren over de hoogte van de subsidiebedragen voor de komende SDE- en SCE-regelingen voor zonnepanelen. Hierbij zal vooral de gebruikte rekenrente van grote invloed zijn op het uiteindelijke subsidiebedrag.
Hoeveel energieopslagsystemen komen erbij?
Daarnaast horen we aan alle kanten dat men zich oriënteert en experimenteert met energieopslagsystemen. Soms klein, soms met een projectomvang van vele miljoenen euro’s. Er zijn verschillende redenen voor het realiseren van een energieopslagsysteem. Voor de één is het pure noodzaak om het bedrijf ‘draaiende te houden’ in een congestiegebied. De ander wil alle zonne-energie binnenboord houden bij een aansluiting op 50% van de netcapaciteit. Een derde heeft een losstaand energieopslagsysteem om op de verschillende energie- en capaciteitsmarkten te handelen.
Vooruitkijken in de zonne-energiemarkt
Het jaar 2022 was een uitzonderlijk jaar waarbij iedereen de pijn voelde van de hoge energieprijzen en dit onder andere wilde verzachten met de aanschaf van zonnepanelen.
Er komt duidelijk een terugval in nieuw geïnstalleerd vermogen voor de verschillende marktsegmenten (particulier, MKB en grootzakelijk). Die signalen komen van verschillende kanten. Maar hoe de markt en de politiek daarop reageren staat nog open.
Het is van belang dat de overheid snel duidelijkheid geeft over de investeringszekerheid om te zorgen dat in 2024 Nederland weer een grote sprong voorwaarts maakt en geen kink in de kabel te hebben van de energietransitie. De opgave daarvoor blijft onverminderd groot en vertraging is verre van wenselijk om de klimaatdoelstellingen voor de korte en lange termijn te halen.