Onderzoeksbureau TNO heeft een uitvoerig rapport geschreven met als titel ‘Beleving windenergie op land; inzichten uit vier windparken’. ZonnepanelenDelen pikt er de lessen uit voor de zonne-energiesector op het gebied van burgerparticipatie.

Veelal loopt de windenergiesector voor op de zonne-energiesector. Dat geldt ook voor wind-op-land ten opzichte van zon-op-land. Dan is het slim om die lessen uit de windenergie mee te nemen.

Het TNO heeft een uitvoerig rapport opgesteld op basis van onderzoek naar de beleving van omwonenden bij windmolens. In totaal 2203 respondenten hebben voor deze inzichten gezorgd.

Impact op de omgeving

De gemiddelde Nederlander is positiever over zonne-energie dan over windenergie. Daarbij gaat de voorkeur echter wel uit naar zonnepanelen op het dak, eerder dan op het land.

En zo is er dus ook enige mate van weerstand rondom de aanleg en operationele fase van een zonnepark. De realisatie van zonneparken loopt net als de windmolens vaak vertraging op door juridische procedures die worden aangespannen.

Het is dus slim om te kijken naar wat de zonne-energiesector van de windenergiesector kan leren op het gebied van participatie door omwonenden. Om zo de weerstand te verlagen per zonnepark en voor gezonde groei van zon-op-land in Nederland op de lange termijn.

Financiële participatie is niet genoeg

De belangrijkste les: er is meer nodig dan alleen financiële participatie. Het rapport omschrijft het als volgt:

Alleen financiële participatie is onvoldoende om te komen tot een goede beleving van bewoners na realisatie van het windpark. Wanneer bewoners onvoldoende betrokken zijn tijdens het proces, dan kan alleen financiële participatie dit niet rechtzetten.

Financiële participatie is een belangrijke ‘tool’. Maar dit mag niet de enige vorm van participatie zijn. Ook de omgeving vroeg in het proces meenemen is een belangrijke voorwaarde om op de lange termijn goede buren te blijven.

Aanbevelingen participatie uit rapport

De overige aanbevelingen uit het rapport die relevant zijn voor zonneparken:

• Betrek omwonenden zo vroeg mogelijk. Al is er ook sprake van een participatieparadox, de projectontwikkelaar wil wel maar krijgt weinig terugkoppeling in de opstartfase, pas als het concreet wordt is de omgeving echt geïnteresseerd en veelal te laat voor nog grote aanpassingen aan het project.
• Zorg ervoor dat de participatiemethoden aansluiten bij de behoeften van bewoners.
• Maak van tevoren duidelijk wat er verwacht kan worden wat betreft de invloed op het proces. Met de toename van betrokkenheid kan de verwachting over de invloed ook toenemen. Uit het huidige onderzoek blijkt dat bewoners die aangeven meer belangstelling te hebben voor het proces, meer overlast ervaren.
• Zorg voor een collectieve kennisbasis door daar gezamenlijk aan te werken.

Bekijk alle inzichten zelf in het rapport ‘Beleving windenergie op land; inzichten uit vier windparken’.

Afspraken lokaal eigenaarschap en lange termijn groei

De afgelopen jaren kwam burgerparticipatie bij zonneparken naar voren als voorwaarde van de lokale gemeente bij het aangaan van de erfpacht. In het klimaatakkoord van 2019 is vastgelegd dat er wordt gestreefd naar 50 procent lokaal eigenaarschap bij duurzame energie technologieën zoals wind-, zon- en waterkrachtcentrales. Dat zien we dus ook terug in de meest recente zonneparken, omdat de doorlooptijd meerdere jaren is.

De sector zelf is echter nog op zoek naar de beste en meest praktische vorm om lokaal eigenaarschap vorm te geven. De verwachtingen daarvan zijn hoog, mede door dat klimaatakkoord. De praktijk blijkt echter weerbarstig. Ondanks goede intenties zijn er toch vaak uitdagingen voor een goede implementatie:

• De senior lenders (financiers) moeten vaak nog worden opgevoed dat participatie onderdeel is van het totale project.
• Omwonenden participatie staat nog niet hoog op de lijst met prioriteiten bij zonneparkontwikkelaars.
• Projectontwikkelaars zijn goed in projectontwikkeling, maar hebben minder ervaring in marketing en communicatie richting omwonenden.
• Er zijn vaak relatief weinig omwonenden ten opzichte van het vermogen.
• Omwonenden zijn geen projectfinanciers en vinden de veelal geboden 15 jaar looptijd te lang.

Financiële burgerparticipatie via ZonnepanelenDelen

Via ZonnepanelenDelen zijn meer dan 30 zonneparken gefinancierd door middel van de uitgifte van obligaties waarbij omwonenden op vele verschillende manieren geactiveerd werden. We hebben een uitgebreide toolbox ter beschikking om omwonenden te activeren en betrokken partijen zoals lokale energiecoöperaties te faciliteren.

Wil je weten wat wij voor jou kunnen betekenen op het gebied van financiële burgerparticipatie bij zonneparken? We gaan graag met je in gesprek. We faciliteren vele vormen op ons platform en hebben een uitgebreid administratiesysteem om de participanten eenvoudig te beheren en van projectinformatie te voorzien.